Wojciech Orliński, Lem. Życie nie z tej ziemi

Tak właśnie jest w przypadku , którego życie, wydawałoby się, dokładnie, poznajemy z autobiografii „Wysoki Zamek”, książki jego syna Tomasza i opublikowanych w książkach wywiadów – rzek Stanisława Beresia i Tomasza Fiałkowskiego.

Lem unikał opowiadania o okresie II wojny i Orliński postanowił sprawdzić dlaczego. Czyli jak wyglądało życie Lema w ogarniętym wojną Lwowie. Jacy byli jego rodzice i dalsza rodzina. Skąd, zarówno jeśli chodzi o nację jak i środowisko, pochodził i jak to wpłynęło na jego losy.

W PRL-u były dwa zakazane tematy: Lwów jako polskie miasto i żydowskie pochodzenie. Dodałabym jeszcze jeden: sowiecka napaść na Polskę 1939 roku. Wszystkie trzy dotyczyły Lema i jego rodziny.

Autor tropi, bardzo dokładnie, wątki autobiograficzne w książkach bohatera, dotyczące tego okresu i traumatycznych przeżyć o których sam Lem nie mówił, a gdy czasami do nich wracał nie mógł potem spać w nocy.

Opisanie dzieciństwa i życia pisarza w czasie II wojny we Lwowie zajmuje aż 97 stron biografii. Rozdziały książki są zatytułowane tak jak kolejne powieści Lema: Wysoki Zamek; Wśród umarłych; Wejście na orbitę; Dialogi; Niezwyciężony.

Orliński bardzo dokładnie, dla mnie czasem aż nazbyt, opisuje życie i twórczość tego pisarza. Jest wielbicielem książek Lema i, moim zdaniem, zabrakło mu dystansu do swego idola. Autor to tropiciel prowadzący śledztwo, badający najmniejszy ślad, opisujący pisarza w różnych momentach życia. Rejestruje i przedstawia pasję motoryzacyjną i słabość do słodyczy. Jego znajomych i przyjaciół. Gdzie i w jaki sposób pisał swoje książki – podobno tak jak amator nie robił planu powieści tylko pisał to co mu w trakcie tworzenia przyszło do głowy.

Dowiadujemy się jak wyglądały i działały Lema kolejne auta, perypetie związane z budową domu, boje z cenzurą i wyjazdy zagraniczne. O co chodziło w zatargu z pisarzem amerykańskim. Również o sprawach osobistych - jakie miał dolegliwości i operacje, gdzie i jak go leczono, z kim się przyjaźnił, kto bywał w jego domu i do kogo pisał listy.

Gdy Lem chciał, aby cenzura nie zrozumiała treści jego korespondencji pisał w czterech językach. Przy okazji poznajemy - od strony pisarzy - obraz Polski gdzie rządzili sterowani ze Wschodu ciemniacy. Lem uważał, że kontakt z przedstawicielami władz PRL-u jest rozmową z pijanym szakalem uzbrojonym w policję polityczną.

Na grobie Lema umieszczono łacińską maksymę: „Zrobiłem co umiałem. Niech więcej zrobią zdolniejsi.”