Z czytelnictwem bez zmian. Nadal nie czytamy

Na przełomie listopada i grudnia 2018 roku przeprowadzono kolejny pomiar w ramach cyklicznego, prowadzonego od 1992 roku badania Biblioteki Narodowej „Stan czytelnictwa w Polsce”. Wynika z niego, że główne wskaźniki czytelnictwa pozostają bez zmian.

Znajduje to swoje odbicie w zmianie postaw względem czytania książek. W młodszych grupach wiekowych znajdziemy mniejszy odsetek osób deklarujących, że bardzo lubią czytanie książek – zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet, które w starszych grupach wieku wyraźnie przewyższają mężczyzn pod tym względem. Nie zmienia to faktu, że właśnie wśród młodszych osób jest najwięcej czytelników książek, do tego czytających z większą intensywnością. Można przypuszczać, że po ustaniu obowiązku szkolnego czytać książki będą ci, którzy .

Osoby nieczytające książek tłumaczą swoją postawę brakiem czasu. Okazuje się jednak, że czasu nie zawsze i nie wszystkim brakuje w równym stopniu, że są sytuacje bardziej lub mniej sprzyjające czytaniu książek. W pewnych warunkach czytelnicy wolą sięgnąć po teksty krótsze i mniej angażujące niż książka, np. w czasie oczekiwania na wizytę u lekarza czy w trakcie jazdy środkami transportu publicznego. Podobnie jest z pracą zawodową – łatwiej jest sięgnąć po książkę w weekendy lub dni wolne od pracy. Książki najchętniej czytamy w domu. Jeśli pogoda sprzyja przebywaniu na dworze – również czytelnicy książek rezygnują z czytania na rzecz wielorakich aktywności na świeżym powietrzu. Czytanie książek jest praktyką związaną przede wszystkim z przestrzenią prywatną, z czasem, kiedy przebywa się w domu i kiedy nie ma się w zasięgu atrakcyjniejszych form spędzania czasu.

35% respondentów w próbie ogólnopolskiej przyznało, że w ich domach nie ma żadnych książek lub są tylko podręczniki szkolne. E-booki posiada zaledwie 5% co najmniej piętnastoletnich Polaków.

Polacy mają w swoich domach stosunkowo niewiele książek. 59% posiada do 50 woluminów (około dwie półki książek), 80% – nie więcej niż 100 woluminów. Czytelnicy, co zrozumiałe, przeciętnie mają ich znacznie więcej, ale nawet oni niekoniecznie są posiadaczami wielkich księgozbiorów. Ponad tysiącem książek może pochwalić się tylko co setny badany.

W 2018 roku wzrosło znaczenie zakupów książkowych. Oznacza to, że zmieniają się oczekiwania i nawyki czytelników – rośnie znaczenie nowości wydawniczych, a czytelnicy są w większym stopniu skłonni kupić interesujące ich książki zamiast czekać aż przeczytają je znajomi lub sięgać po starsze tytuły obecne w domowych księgozbiorach. Udział książek wypożyczonych z biblioteki publicznej lub ofiarowanych w prezencie utrzymał się na poziomie z 2017 r., wzrósł nieco udział książek wypożyczonych z bibliotek szkolnych, co potwierdzają wyniki badań prowadzonych wśród uczniów.

Najlepszymi źródłami wiedzy pomocnymi w okazały się rekomendacje znajomych i rodziny oraz własne kompetencje czytelnicze, na których osoby nieczytające książek polegają jednak nieco mniej niż na radach rodziny. Opinie na temat książek zamieszczane w Internecie interesują przede wszystkim osoby stosunkowo młode (do 39 roku życia). Najstarsi respondenci większą wagę przywiązują do opinii bibliotekarzy i księgarzy.

Biorąc pod uwagę odpowiedzi udzielone przez badanych z próby ogólnopolskiej, można powiedzieć, że czytanie jest praktyką podejmowaną przez bardzo nieliczne osoby. Tymczasem ci, którzy czytają książki, a zarazem sprawnie korzystają z komputera, coraz chętniej sięgają po tytuły wydane w formatach cyfrowych.

Czytających jakiekolwiek teksty w językach obcych jest ok. 7%. Najczęściej czyta się w ten sposób informacje publikowane w Internecie (artykuły prasowe, posty, blogi, strony tematyczne), następnie teksty związane z wykonywaną pracą (korespondencję służbową, dokumentację, raporty itd.) oraz teksty na użytek prywatny (instrukcje obsługi, poradniki, przewodniki, przepisy). Najrzadziej w językach obcych czyta się prasę papierową i literaturę piękną. W języku innym niż polski statystycznie częściej czytają mężczyźni niż kobiety, przy czym różnica szczególnie wyraźnie widoczna jest w lekturach na użytek pracy zawodowej.