Janusz Głowacki, Good night Dżerzi

„Good night Dżerzi" (Świat Książki) to w dużej mierze rzecz o kontrowersyjnym pisarzu Jerzym Kosińskim, lecz nie tylko. Głowacki prowadzi nas zresztą do swojego bohatera okrężną drogą, początkowo zaś możemy odnieść wrażenie, że powieść będzie utkaną z anegdot kontynuacją „Z głowy" - oto narrator Dżanus, którym jest sam Głowacki, otrzymuje niespodziewanie propozycję napisania scenariusza filmowego o Kosińskim, polskim Żydzie, który wyjechał w 1957 roku do Nowego Jorku, gdzie zrobił wielką karierę jako autor pisanych po angielsku książek, w tym „Malowanego ptaka", „Wystarczy być" i „Kroków". Karierę zakończoną demistyfikacją i samobójstwem w 1991 r.

Wszystko zaczyna się więc podobnie jak „Z głowy", ale szybko przekonujemy, że książka zamienia się w niejednorodną opowieść, którą tworzą m.in. listy, sny bohaterów i fragmenty powstającego scenariusza. Opowieść o Kosińskim, ale też o ludziach, którzy pojawili się w jego życiu, przede wszystkim pięknej Rosjance Maszy i jej mężu, niemieckim biznesmenie Klausie, który zleca Dżanusowi napisanie scenariusza o nieżyjącym już pisarzu.

Z tej opowieści wyłania się postać blagiera, kreującego własny życiorys, kradnącego cudze pomysły, po części plagiatora, a także sadomasochisty, ze wskazaniem na sado, stałego bywalca seks-klubów, gustującego w perwersji. Chwilami Kosiński w „Good night Dżerzi" przypomina potwora, który żyje z wykorzystywania, upokarzania i upodlania innych. Wielki mistyfikator zostaje w końcu zdemaskowany (przez amerykańskich dziennikarzy), jednak Głowacki, choć - jak mówił w jednym z wywiadów - sam nie zachwycał się twórczością Kosińskiego, nie kwapi się z wystawianiem łatwych ocen. W jego ujęciu autor „Malowanego ptaka" jest też ofiarą, nie tyle autokracji, ile środowiskowej niechęci. Jak zauważa jeden z bohaterów powieści, gdyby Kosiński był aktorem albo pisał wyłącznie o Holocauscie, dano by mu spokój. Nie darowano mu, ponieważ poszedł dalej. Musiał więc przegrać.

„Good night Dżerzi", mocna i poruszająca książka, jest poza tym pastiszem. I nietrudno zgadnąć o twórczość którego autora chodzi.