Filmy DVD mogłyby być tańsze

Każdemu twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia za korzystanie z jego utworu. Jednakże indywidualne zarządzanie i ochrona praw autorskich jest w dobie masowej eksploatacji uciążliwe czy wręcz niemożliwe. Z tego względu reprezentowaniem interesów twórców zajmują się organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi. W Polsce są to np. Stowarzyszenie Autorów ZAiKS i Stowarzyszenie Filmowców Polskich. Ich aktywność przejawia się m.in. w udzielaniu zezwoleń na korzystanie z dorobku twórców użytkownikom komercyjnym – nadawcom telewizyjnym, właścicielom kin czy wypożyczalni, wydawcom prasy sprzedającym bądź insertującym płyty do gazet lub czasopism i tym podobnym.

Organizacje pobierają wynagrodzenie należne z tytułu korzystania z powierzonych im w zarząd praw i dzielą je między twórców danego utworu audiowizualnego. Ich działalność opłacana jest zarówno przez twórców, użytkowników komercyjnych, a na końcu przez konsumentów, gdyż z tytułu wykonywania tych działań pobierają prowizję na pokrycie kosztów zbiorowego zarządu.

W grudniu 2005 roku, na wniosek Izby Wydawców Prasy, UOKiK wszczął postępowanie antymonopolowe przeciwko ZAiKS i SFP. Informacje zebrane w jego trakcie potwierdziły, że organizacje – dążąc do zagwarantowania sobie jak najwyższych zysków – porozumiały się i ustaliły jednolite stawki za korzystanie z utworów audiowizualnych oraz odmówiły ich negocjowania. Zamierzeniem ZAiKS i SFP było wyeliminowanie konkurencji pomiędzy nimi ze szkodą nie tylko dla przedsiębiorców, którzy w celach komercyjnych korzystają z praw autorskich, ale przede wszystkim ostatecznych użytkowników – konsumentów. Pobierana opłata z tytułu praw autorskich stanowi bowiem istotny element ceny nośnika z nagraniem.

W toku postępowania UOKiK ustalił, że organizacje postanowiły pobierać od każdego egzemplarza stałe wynagrodzenie stanowiące 8 proc. jego ceny, jednak nie mniej niż sztywno określona stawka dla każdego nośnika (przykładowo dla filmu fabularnego na DVD – 2 zł).

Zdaniem Urzędu, wynagrodzenie dla twórcy powinno być zindywidualizowane, a warunki umowy na jakich udzielane jest prawo wykorzystania utworu powinny wynikać z aktualnej sytuacji rynkowej, uwzględniać charakter i zakres wykorzystania. W sytuacji, gdy ZAiKS i SFP jednostronnie i wspólnie ustaliły stawki, przedsiębiorcy korzystający z utworów pozbawieni zostali możliwości negocjowania ich wysokości. Jak ustalił Urząd, bezprawna praktyka obu organizacji trwa od końca 2003 roku do dziś.