Papież na pomnikach

Pierwszy pomnik Jana Pawła II powstał już w 1980 roku, na dziedzińcu Pałacu Biskupiego w Krakowie. Za życia Jana Pawła II postawiono mu w Polsce ponad 200 pomników, nie licząc popiersi czy tablic pamiątkowych. I choć sam papież nie był wielkim zwolennikiem takich form upamiętniania swojej osoby, nie przeszkadzało to we wznoszeniu monumentów w wielu miejscach, które odwiedził jako papież lub wcześniej albo też tam, gdzie nawet nigdy nie był. Po śmierci papieża wzniesiono kilkaset kolejnych, teraz zaś znów zakłady rzeźbiarskie pracują "pełną parą" - okazją jest beatyfikacja. Pomniki zmieniły też swoją rolę - początkowo upamiętniały papieża - Polaka i wydarzenia z jego pontyfikatu związane z danym miejscem (nawet bardzo luźno), by po 2 kwietnia stać się wizerunkami kandydata na ołtarze i w pewien sposób obiektami kultu.

Pomniki stawiane Janowi Pawłowi II to - oprócz nazywania jego imieniem ulic, placów, szkół i innych obiektów - najpopularniejsza forma uczczenia polskiego papieża. Wznoszone są zarówno na terenach przykościelnych jak i na publicznych skwerach czy placach.

Niestety, nie wszystkie z masowo stawianych pomników spełniają kryteria artystyczne, część z nich wykonano także z kiepskich materiałów. A masowość ich stawiania powoduje, że dawno straciły wyjątkowy charakter (zwłaszcza że część z nich jest "produkowana taśmowo" i identyczny w kształcie pomnik można zobaczyć w wielu miejscach w Polsce).

Problem ten zauważyli zarówno artyści jak i niektórzy duchowni. Pierwsi apelują o lepsze przygotowanie do tworzenia takich monumentów, głębszy namysł nad ich projektem i uwzględnienie aspektów artystycznych (czy choćby estetycznych). Drudzy coraz częściej podkreślają, że najważniejsze pomniki papieża Polaka powinny być w sercach jego rodaków.


"Już nie będą ważne zewnętrzne manifestacje, choć tych z pewnością nie zabraknie, ale ważne będą wewnętrzne, modlitewne związki z nowym Błogosławionym" - powiedział przewodniczący Episkopatu abp Józef Michalik.
„- Niech pomnikami będą nasze konkretne działania. Łatwo jest stawiać pomniki z brązu, z kamienia, ale Jan Paweł II tego nie pragnął. Potrzeba nam pomników konkretnego życia i to jest zadanie dla nas wszystkich” - apelował prymas.

W takie podejście wpisuje się nietypowy pomnik - głogowska Biblioteka Świętego Pielgrzyma, która łączy w sobie funkcję upamiętniania osoby Jana Pawła II oraz lapidarium nieistniejącej od XIX wieku świątyni. Pomnik ten to w istocie ściany zbudowane z cegieł, na których znalazły się cytaty z nauczania papieża - poświęcone tematom teologiczny, filozoficznym i społecznym. Częścią pomnika jest także krzyż i wizerunek papieża.

Pojawiają się też pomysły upamiętniania Jana Pawła II poprzez dzieła i instytucje, którym on patronuje. Kika z takich dzieł z powodzeniem funkcjonuje od wielu lat - można tu wymienić chociażby fundację "Dzieło Nowego Tysiąclecia", która między innymi prowadzi program stypendialny dla młodzieży w wieku szkolnym i studentów oraz zajmuje się upowszechnianiem nauczania Papieża Jana Pawła II.
Najwięcej przybywa jednak pomników „typowych” – miejsc, w których po prostu można zapalić znicz, położyć kwiaty czy po prostu przyjść w ważna rocznicę. I artystyczny wyraz ma tu znaczenie drugorzędne – pod wszystkimi tymi pomnikami w ostatnich dniach rośnie morze kwiatów i świateł…