E-biblioteki: kanon literatury już w internecie

Biblioteka Narodowa jest jednym z czterech wskazanych przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego centrów kompetencji w sprawie digitalizacji polskich zbiorów - obok Narodowego Instytutu Audiowizualnego, Narodowego Archiwum Cyfrowego i Narodowego Instytutu Dziedzictwa. BN przeprowadza szkolenia dla bibliotekarzy, ustala standardy, opracowała też i opublikowała pierwszy polski podręcznik digitalizacji. Jeszcze w tym roku zostanie otwarte największe polskie repozytorium dla zbiorów kultury, czyli serwerownia, w której przechowywane będą zdigitalizowane zbiory polskich bibliotek z całego kraju.

W zeszłym roku proces digitalizacji zbiorów BN znacznie przyspieszył - zakupiono pierwsze trzy skanery automatyczne, które same przerzucają strony. Dzięki nim udało się wykonać 2,5 mln skanów. Biblioteka Narodowa ma obecnie ponad 100 tys. zeskanowanych książek, a do 2013 roku będzie ich 300 tys.

Od momentu wynalezienia druku w Polsce 1 mln 100 tys. tytułów, czyli za rok zdigitalizowana będzie mniej więcej jedna trzecia całej polskiej produkcji wydawniczej.

Nie wszystkie zeskanowane książki są jednak dostępne w internecie - ze względu na prawo autorskie, które wyznacza 70-letni okres ochronny od śmierci autora dzieła. W sieci polski czytelnik może już jednak znaleźć bardzo wiele tytułów, z roku na rok rośnie liczba cyfrowych bibliotek takich jak Wolne Lektury (1700 publikacji), e-biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego (26 tys. publikacji), Śląska Biblioteka Cyfrowa (23 tys.), Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego (27 tys.), systematycznie rośnie też liczba oferowanych przez nie tytułów.

Na stronach największego polskiego zbioru literatury online - - jest obecnie udostępnionych niemal 40 tys. obiektów. Polona ma sporą oglądalność. Stosując najsurowszy sposób liczenia, czyli m.in. eliminując własnych pracowników, automatyczne roboty oraz stale zalogowanych czytelników, obliczono, że stronę odwiedziło w 2011 roku prawie pół miliona użytkowników. Najwięcej czytelników przeszukuje jej zasoby w godzinach 18-24, czyli w czasie, gdy tradycyjne biblioteki są zamknięte. Często wyszukiwane są lektury szkolne, co wskazuje, że wśród użytkowników jest wielu uczniów.

Obecnie BN kończy prace nad zupełnie nowym oprogramowaniem Polony, które da użytkownikom nowe możliwości, np. budowanie własnych bibliotek cyfrowych, znacznie rozszerzy też propozycje kolekcji tematycznych i ułatwi pracę . Wg zapowiedzi, nowe oprogramowanie będzie miało premierę jeszcze w tym roku.

Digitalizacja zasobów kultury w Polsce finansowana jest przede wszystkim z budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w zeszłym roku przeznaczono na ten cel 20 mln zł. Z tego funduszu biblioteki otrzymały 4 mln zł. Pieniądze pochodzą też ze środków europejskich np. z programu Innowacyjna Gospodarka, z których Biblioteka Narodowa otrzymała grant na 35 mln zł. MKiDN zapowiedziało także wykup praw autorskich najważniejszych dla kultury dzieł w celu umieszczenia ich w wolnym dostępie w internecie.