Po-Lin. Okruchy pamięci

Podczas prac "archeologicznych" w amerykańskich i izraelskich archiwach, reżyser Jolanta Dylewska odkryła wiele amatorskich filmów kręconych w Polsce w latach 30. XX wieku. Ich autorami byli żydowscy emigranci, którzy przyjeżdżali z wizytą do rodzin zostawionych w ojczyźnie. Na unikatowych taśmach utrwalali codzienne życie żydowskich dzielnic miast i miasteczek. Bohaterowie filmów są świadomi obecności kamery. Uśmiechając się, patrzą w obiektyw. Często pozują, jakby oczekiwali na odgłos robionego zdjęcia. W filmach dostrzec można również, jak różnorodna była diaspora żydowska w Polsce. Obok ascetycznego Chasyda pojawiają się przecież ufryzowane i uszminkowane ślicznotki.

Tekst komentarza, pięknie i z wielkim wyczuciem czytanego przez Piotra Fronczewskiego, jest kolejną niespodzianką. Dylewska posłużyła się fragmentami "Ksiąg Pamięci". Na te praktycznie nieznane w Polsce teksty złożyły się pisane tuż po wojnie wspomnienia Żydów, którzy przeżyli hitlerowską okupację. Można się z nich dowiedzieć, że w Kałuszynie żył Szmuel "Budzik" Weker o głosie jak grzechotka, a w innej miejscowości wesoły Abel najszczęśliwszy był wtedy, gdy tańczył dla dzieci.

Wspomnienie o przedwojennych Żydach wciąż żyje w pamięci sędziwych mieszkańców Kolbuszowej, Sejn czy Kocka. Dylewska włączyła opowieści "ostatnich świadków, którzy łączą nas z życiem tamtych" do swojego filmu. Ich proste, dobitne, jakże wzruszające wypowiedzi doskonale dopełniają dzieła.

Przedwojenne amatorskie filmy nabrały w "Po-lin. Okruchy pamięci" nowego blasku. Dylewska w doskonały sposób złączyła je ze świadectwem osób, który te obrazy przywodzą na pamięć dzieciństwo. Jednakże największą zasługa reżyser jest przypomnienie, że polscy Żydzi to nie tylko i wyłącznie ofiary holokaustu, ale przede wszystkim dobrzy sąsiedzi, doskonali nauczyciele - po prostu obywatele Rzeczpospolitej.






* Film dokumentalny
* Produkcja: Polska, Niemcy
* Reżyseria: Jolanta Dylewska
* Scenariusz: Jolanta Dylewska
* Rok produkcji: 2008
* Premiera: 2008. 10. 09
* Dane techniczne: Barwny. 82 min.